Hér er stutt athugasemd í framhaldi af þeirri staðhæfingu Reimars Péturssonar í "Silfri Egils" sunnudaginn 20. nóv. 2012 að „hugmyndin um lýðveldisstjórnarskrána sem bráðabirgðaplagg“ stæðist engan veginn. Athugasemdina er einnig að finna á vefsíðu Egils Helgasonar.

Aðeins um bráðabirgðastjórnarskrána

Í Silfri Egils um helgina ræddi Reimar Pétursson hæstaréttarlögmaður um tillögur stjórnlagaráðs að nýrri stjórnarskrá. Var sá málflutningur röggsamur og skýr. Þótt Reimar viðurkenndi fúslega að auðvitað væru á stjórnarskránni „ákveðnir annmarkar“ kvað hann ljóst að hugmyndir ráðsins gerðu illt verra. Helst vildi hann því að þær yrðu lagðar til hliðar enda skyldu þeir menn flýta sér hægt sem vildu breyta stjórnarskrá.

Þar að auki sagðist Reimar halda að hún stæðist engan veginn „hugmyndin um lýðveldisstjórnarskrána sem bráðabirgðaplagg“. Skrif mín um þau mál virtust þá meðal annars höfð til hliðsjónar. Til fróðleiks langar mig til að benda fólki á þau, ekki til að vilja endilega eiga síðasta orðið, heldur vegna þess að mér finnst enn að það fari ekki á milli mála að á sínum tíma var stjórnarskráin aðeins samin til bráðabirgða. Allur undirbúningur málsins miðaðist við það, öll umræða á alþingi ber keim af því og sömuleiðis áform um breytingar í stjórnarsáttmála fyrstu ríkisstjórnarinnar á lýðveldistíma, að ekki sé minnst á allar nefndirnar sem hafa verið skipaðar um endurskoðun stjórnarskrárinnar.

Þau rök sem Reimar nefndi í sjónvarpsþættinum fyrir því að fólk skyldi ekki flana að neinu styðja einmitt þessa söguskoðun, finnst mér: Hann nefndi réttilega að lýðveldisstjórnarskránni hefði verið breytt nokkuð í tímans rás. Þar á meðal eru ný ákvæði um kjördæmaskipan sem var mikið bitbein nær alla síðustu öld. Sama gildir um nýjan kafla um mannréttindi. Stjórnarskrána hefur þannig þurft að endurskoða vegna þess að hún var samin til bráðabirgða, á tímum þegar þjóðareining þótti varða öllu. Enn er verk að vinna því að á skránni eru óneitanlega ákveðnir annmarkir. Það þarf alls ekki að þýða að henni þurfi að umbylta. Hitt virðist þó ljóst að í meira en sextíu ár hefur þingheimi mistekist að skilgreina betur en gert er í lýðveldisstjórnarskránni völd og valdmörk þjóðhöfðingja, þings og ríkisstjórnar. Áhugasamir geta lesið meira á þessari slóð hér.